Kritičko promišljanje ratova devedesetih nastavljeno je u SENSE Centru seminarom za nastavnike istorije na kojem su razmatrani načini i nastavne metode za odgovorno i kritičko obrađivanje složenih tema savremene istorije, poput položaja vojnika i uticaja propagande u ratovima.
Nakon što je u seriji okupljanja nastavnika istorije po nazivom “Razoružavanje povjesti” početkom godine održan webinar na kojem su se nastavnici već bavili temama požoja vojnika i uloge propagande u ratovima, sada su na seminaru predstavljene konkretne nastavne jedinice u kojima su primenjeni postupci korišćenja pouzdanih izvora i konkretnih primera iz arhive SENSE u obradi pomenutih tema.
Pouzdani izvori predstavljaju temelj za objektivno razumevanje događaja iz bliske prošlosti ocenili su Mina Vidaković iz SENSE Centra i Igor Jovanović iz Hrvatske udruge nastavnika povijesti, ističući važnost razvijanja kritičkog pristupa u nastavi istorije. Tokom programa govorilo se i o ulozi medija i političkih govora u podsticanju sukoba, psihološkim posledicama ratnih trauma, te mogućnostima da se kroz svedočenja i dokumentarne materijale razvije empatija i razumevanje među učenicima.
Propaganda i podsticanje na ratne zločine
Emina Musić otvorila je seminar prezentacijom nastavne jedinice o političkoj i medijskoj upotrebi govora mržnje i manipulacija kojima su lideri podsticali nasilje koristeći primere iz arhive SENSE. Duško Rakić je kroz dokumentovane primere sudskih presuda prikazao kako se može predavati o javnom podsticanju na ratne zločine koje doprinosi eskalaciji sukoba.
Nastavnice Ljupka Hristova i Irena Mladenovska predstavile su nastavnu jedinicu “Propaganda u ratu”, namenjenu srednjoškolcima, kojom se učenici ohrabruju da analiziraju ratne plakate, novinske tekstove i televizijske priloge iz tog perioda. Merima Jašarević zaključila je blok prezentacijom o značaju usmene istorije u obrazovanju, naglašavajući kako svedočenja pojedinaca doprinose razumevanju subjektivnih iskustava i razvoju empatije kod mladih.
Položaj vojnika u ratu
Valentina Jovanović i Mire Mladenovski su u prezentaciji “Vojnik u ratu” prikazali biografske priče i dokumentarne izvore koji osvetljavaju svakodnevicu običnih vojnika – njihove dileme, strahove i posledice ratovanja. U ime Vladice Tošića, Jovana Pavlović govorila je o psihološkim i socijalnim aspektima ratne traume i mogućnostima da se o tim temama razgovara interdisciplinarno – kroz istoriju, sociologiju i etiku.
Arhivski materijali i primeri iz prakse
Koristeći primere iz arhive SENSE Centra. Arijana Ibričić izlagala je o ulozi UN vojnika u Srebrenici, analizirajući autentične snimke i svedočenja koja prikazuju kompleksnost njihove pozicije tokom događaja iz jula 1995. godine.
U završnoj prezentaciji, “Quo Vadis Ratko? Zaštićeno područje smrti 1995–2025”, Josip Lučić je ponudio refleksiju o dugoročnim posledicama propagande i načinu na koji se kroz narative oblikuju sećanja i odgovornost društava prema prošlosti.
Seminar je zaključen ocenom učesnika i organizatora da ovakvi skupovi predstavljaju važan doprinos profesionalnom razvoju nastavnika i jačanju regionalne saradnje. Posebno je istaknuto da rad sa arhivskim materijalima SENSE Centra pomaže nastavnicima da kod učenika podstiču kritičko promišljanje i odgovoran odnos prema istorijskim činjenicama.
Serija seminara i webinara za nastavnike istorije iz regiona, koja je organizovana uz podršku američke organizacije National Endowment for Democracy (NED), nastavlja se i u sledećoj godini.
